Poniżej przedstawione zostały kluczowe ryzyka zidentyfikowane na poziomie Energa SA i podmiotów Grupy, w podziale na cztery obszary Modelu Ryzyka Grupy Energa wraz z opisem najważniejszych działań mitygujących ryzyko.
Ryzyko związane z prowadzonymi działaniami Grupy wpływającymi na wizerunek. Materializacja ryzyka może prowadzić do pogorszenia relacji biznesowych, pozycji konkurencyjnej podmiotów Grupy, obniżenia wartości Grupy (marki), a w konsekwencji prowadzić do utraty klientów, inwestorów lub kontrahentów.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Wewnętrzne regulacje dotyczące komunikacji i działalności marketingowej oraz sponsoringowej
Współpraca z agencją PR i agencją kreatywną
Wizja i plan działań komunikacyjnych i promocyjnych
Bieżąca współpraca i utrzymywanie dobrych relacji z interesariuszami
Monitoring otoczenia pod kątem obecności marki i bieżące reagowanie na zmiany dot. wizerunku
Ryzyko związane jest ze spadkiem satysfakcji klientów z usług świadczonych przez podmioty Grupy, niedotrzymaniem standardów jakościowych obsługi odbiorców oraz spadkiem przychodów z działalności sprzedażowej i dystrybucyjnej.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Bieżąca kontrola standardów obsługi klienta, rekomendacje zmian w obszarach niosących ryzyka
Monitorowanie terminowości udzielania odpowiedzi w procesie reklamacyjnym oraz trendów w zakresie utraty ilości klientów
Badanie "tajemniczy klient"
Ujednolicenie i standaryzacja obsługi w zależności od kanału kontaktu.
Ryzyko związane jest z obraniem nieprawidłowych kierunków inwestowania. Ryzyko dotyczy nieosiągnięcia odpowiedniego poziomu opłacalności inwestycji, problemów związanych z finansowaniem inwestycji, nieosiągnięciem zakładanych parametrów eksploatacyjnych oraz opóźnień w realizacji inwestycji. Materializacja ryzyka może doprowadzić m.in. do osłabienia sytuacji konkurencyjnej Grupy, zachwiania wskaźników ekonomicznych, konieczności odpisywania utraconej wartości nietrafionych inwestycji czy braku zwrotu z inwestycji. W przypadku inwestycji dotowanych ze środków unijnych, materializacja ryzyka może wiązać się również z koniecznością zwrotu otrzymanego dofinansowania.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Wieloletni Plan Inwestycji Strategicznych (jasne wytyczne odnośnie polityki inwestycyjnej Grupy)
Bieżący kontakt z instytucjami finansowymi
Cykliczne raportowanie na temat statusu realizacji projektu, w tym analiza ryzyk
Bieżący monitoring realizacji inwestycji
Ryzyko związane jest z brakiem lub nietrafionym podejściem do rozwoju w poszczególnych podmiotów, wchodzących w skład Grupy Energa. Skutki ryzyka mogą wiązać się m.in. ze stratami finansowymi i wizerunkowymi, ograniczeniem zdolności produkcyjnych czy utratą części rynku.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Strategia i kontrola jej realizacji
Analizy opłacalności
Analiza otoczenia zewnętrznego i uwarunkowań wewnętrznych wspierająca elastyczne reagowanie i dostawanie do zmieniającego się otoczenia (analiza scenariuszowa)
Ryzyko dotyczy bieżącego monitoringu i kontroli wykonania warunków inwestycyjnych w Polskiej Grupie Górniczej. Skutki ryzyka mogą prowadzić do pogorszenia wyniku finansowego Energa Kogeneracja Sp. z o.o. (bezpośredniego inwestora) lub braku zwrotu z zaangażowanego kapitału.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Zespół zadaniowy ds. bieżącej kontroli i wykonywania warunków inwestycyjnych w ramach inwestycji w PGG
Udział przedstawiciela Energa Kogeneracja w Komitecie Monitorującym przy RN PGG
Ryzyko dotyczy zmian legislacyjnych wpływających na funkcjonowanie poszczególnych Linii Biznesowych Grupy Energa. Materializacja ryzyka może prowadzić do zawieszenia realizacji planów inwestycyjnych czy podwyższenia kosztów działalności. Ryzyko stanowi też szansę na przyjęcie takich rozwiązań prawnych, które umożliwią pozyskanie dodatkowych środków finansowych lub zagwarantują system wsparcia dla aktywów Grupy.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Monitoring zmian w prawie
Udział w procesie legislacyjnym
Praca przedstawicieli Grupy w stowarzyszeniach branżowych
Ryzyko związane jest m.in. z konsekwencjami prawnymi, finansowymi, organizacyjnymi czy wizerunkowymi, niedostosowania Grupy Energa do nowych przepisów prawa i błędną interpretacją.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Monitoring zmian w prawie
Grupy robocze ds. dostosowania działań Grupy do zmieniających się przepisów prawa (m.in. RODO)
Zarządzanie zgodnością w Grupie Energa
Ryzyko związane z prowadzeniem działalności w zgodności z przepisami środowiskowymi, dobrymi praktykami środowiskowymi minimalizującymi ryzyka, zapewniającymi realizację zasad zrównoważonego rozwoju, informowanie i zapewnianie interesariuszy o zgodności z krajowymi przepisami środowiskowymi i wymaganiami rozporządzenia EMAS. Materializacja ryzyka może wiązać się z utratą certyfikatu ISO 14001 oraz nieuzyskaniem certyfikatu ISO 50001. Nieprzestrzeganie przepisów środowiskowych może doprowadzić do wzrostu kosztów w związku z koniecznością likwidacji potencjalnych zdarzeń ingerujących w środowisko, nałożenia kar finansowych oraz zamknięcia elementów wadliwych instalacji.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Regulacje wewnętrzne
Badania i pomiary emisji
Kontrole i audyty
System EMAS wdrożony w głównych podmiotach Grupy
Ryzyko dotyczy sytuacji i zachowań związanych z nadużyciami, w tym konfliktem interesów, korupcją i defraudacją, możliwych do popełnienia przez pracowników podmiotów Grupy Energa. Ryzyko obejmuje potencjalne zagrożenie występowania nadużyć i działań korupcyjnych w procesach operacyjnych. Materializacja ryzyka może prowadzić do powstania strat finansowych oraz wiązać się z prowadzeniem postępowania przez organy ścigania w stosunku do pracowników lub organów podmiotów Grupy. Ryzyko może negatywnie wpływać na reputację i wizerunek Grupy Energa oraz wpływać na pogorszenie zaufania pracowników do przełożonych, współpracowników i organizacji w ogóle.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Wewnętrzne regulacje z zakresu nadużyć
Szkolenia dla pracowników (m.in. w zakresie antykorupcji)
Trzy linie obrony organizacji (system kontroli wewnętrznej, system zarządzania ryzykiem, audyt wewnętrzny)
Kontrole zewnętrzne
Działania wyjaśniające
Ryzyko dotyczy prowadzonych przez podmioty Grupy lub przeciwko podmiotom - postępowań sądowych i administracyjnych, jak również postępowań karnych prowadzonymi przeciwko pracownikom, w związku z wykonywanymi obowiązkami służbowymi. Materializacja ryzyka może prowadzić do konieczności wypłaty odszkodowań i kar, a także udzielenia bonifikat dla odbiorców z powodu niedotrzymania standardów jakości energii elektrycznej wynikającej z przepisów prawa.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Współpraca z kancelariami prawnymi
System monitorowania istotnych spraw
Wewnętrzne regulacje
Ryzyko związane z nieuprawnionym dostępem do obiektów, w tym do urządzeń energetycznych. Ryzyko dotyczy również bezpieczeństwa pracowników i osób trzecich przebywających na terenie podmiotów Grupy, a także incydentów o charakterze terrorystycznym i sabotażowym. Potencjalne skutki ryzyka mogą wiązać się z zagrożeniem bezpieczeństwa pracy sieci, utratą/zniszczeniem mienia bądź przerwaniem ciągłości działania.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Plany ochrony, w tym Plany ochrony infrastruktury krytycznej
Regulacje wewnętrzne z zakresu bezpieczeństwa
Plany Ciągłości Działania w Podmiotach Grupy
Ubezpieczenie majątkowe, OC oraz utraty przychodów
Systemy zabezpieczeń fizycznych i technicznych w obiektach Grupy
Monitoring incydentów dot. obszaru bezpieczeństwa w Grupie
Szkolenia pracowników
Ryzyko związane z zapewnieniem dostępności (błędne działanie i spadek wydajności), integralności i poufności systemów teleinformatycznych, w tym powiązań/integracji pomiędzy nimi. Materializacja ryzyka może prowadzić do wyższych kosztów utrzymania systemów IT i konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów inwestycyjnych w tym zakresie. Ryzyko może skutkować poważnymi utrudnieniami, a nawet uniemożliwieniem realizacji podstawowych zadań przez podmioty Grupy.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Procedury tworzenia back'up systemów informatycznych
Regulacje wewnętrzne w zakresie bezpieczeństwa teleinformatycznego
Umowy typu SLA i serwisowe podpisane z dostawcami usług i sprzętu IT
Eliminacja możliwości wprowadzenia błędnych danych do systemu (walidacje systemowe i system uprawnień)
Szkolenia podnoszące kwalifikacje specjalistyczne pracowników z obszaru IT
Audyty IT
Ryzyko związane z brakiem centralizacji danych klientów w jednym systemie informatycznym, obsługą klientów niezgodnie z przyjętymi standardami. Materializacja ryzyka może wpłynąć na zachwianie przychodów, konieczność zapłaty kar, odszkodowań i udzielenia bonifikat, a także pozwy cywilne oraz pogorszenie wizerunku.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Outsourcing obsługi części zgłoszeń
Badania satysfakcji klientów
Monitorowanie wskaźników KPI wyznaczonych w procesie obsługi zgłoszeń
Procesy i Zasady zarządzania punktami styku procesów pomiędzy podmiotami Grupy Energa
Systemy informatyczne
Ryzyko związane z naruszeniem obowiązującego w Enerdze-Operatorze SA Programu Zgodności. Materializacja ryzyka może skutkować wnoszeniem skarg użytkowników systemu do URE i UOKiK. Skutki ryzyka wiążą się ze zwiększonym nakładem pracy związanej z przygotowaniem i prowadzeniem postępowania wyjaśniającego przed Prezesem URE lub nałożeniem ewentualnych kar finansowych.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Zapisy w Programie Zgodności umożliwiające dochodzenie odszkodowania na zasadach ogólnych od pracownika, który naruszył obowiązki skutkujące nałożeniem kary finansowej przez Prezesa URE
Zapisy w umowach w sprawie przestrzegania przez podwykonawców i usługodawców Programu Zgodności
Cykliczne szkolenia
Ryzyko związane z nieefektywnością rozliczeń podatkowych, w tym w ramach Podatkowej Grupy Kapitałowej. Materializacja ryzyka może skutkować karami i odsetkami, koniecznością dokonania dopłaty z tytułu błędnie naliczonego podatku lub prowadzić do utraty korzyści z tytułu Podatkowej Grupy Kapitałowej (PGK) i braku odliczalności podatku VAT
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Regulacje wewnętrzne w zakresie cen transferowych i zarządzania podatkami
Współpraca z doradcami podatkowymi (stała i incydentalna)
Wystąpienia o indywidualne interpretacje do Ministerstwa Finansów
Szkolenia pracowników
Monitorowanie zmian w ustawach podatkowych
Weryfikacja umów przed podpisaniem pod kątem podatkowym
Procedury chroniące przed odpowiedzialnością karno-skarbową
Ryzyko związane z nieprawidłową kalkulacją cen sprzedaży oraz zatwierdzeniem przez Prezesa URE stawek w taryfie na poziomie nie gwarantującym opłacalności sprzedaży. Materializacja ryzyka może wpłynąć na utratę udziału w rynku (marża, wolumen, przychód), utratę klientów, a w przypadku braku zatwierdzonej taryfy – brakiem możliwości fakturowania klientów za zrealizowaną sprzedaż.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Bieżące badanie rynku pod kątem zmian otoczenia rynkowego i prawno-regulacyjnego
Bieżące badanie planowanego wyniku finansowego i innych, wybranych wskaźników oraz bieżąca analiza wpływu przyjętych zasad kalkulacji cen na ten wynik/wskaźniki
Bieżące badanie mechanizmów ofertowania (w tym Modelu Sprzężonego) oraz poprawności funkcjonowania systemów handlowych IT i baz danych
Ścisła współpraca w celu pozyskania niezbędnych informacji do kształtowania polityki cenowej
Audyty i kontrole
System monitoringu ofertowania
Ryzyko dotyczy decyzji biznesowych podejmowanych na podstawie:
budżetowania i monitorowania realizacji budżetu podmiotów, sprawozdawczości i informacji zarządczej dla organów podmiotów i dla Grupy;
analiz opłacalności inwestycji;
testów na utratę wartości;
modelowania długoterminowego.
Materializacja ryzyka może skutkować podjęciem błędnych decyzji dot. realizacji bądź zaniechania realizacji zadań inwestycyjnych, koniecznością dokonania odpisów aktualizujących, utraconymi przychodami lub dodatkowymi kosztami.
Stosowane mechanizmy kontrolne:
Wytyczne makroekonomiczne i założenia ścieżek cenowych do modeli finansowych
Dobre praktyki
Zdolności analityczne zespołu
Narzędzia informatyczne
Matryce kontroli zarządczej
Realizując postanowienia Polityki finansowej Grupy Energa podmioty wchodzące w jej skład wstępują w różnego rodzaju umowy finansowe, które generują ryzyka finansowe i rynkowe. Do najważniejszych możemy zaliczyć ryzyko stopy procentowej, ryzyko walutowe, ryzyko kredytowe, a także ryzyko utraty płynności. Powyższe kategorie czynników ryzyka determinują wyniki finansowe poszczególnych spółek, jak również Grupy Energa.
Grupa Energa finansuje prowadzoną działalność operacyjną lub inwestycyjną zobowiązaniami dłużnymi oprocentowanymi w oparciu o zmienne lub stałe stopy procentowe. Zagadnienie stopy procentowej wiąże się również z lokowaniem nadwyżek pieniężnych w aktywa o zmiennej lub stałej stopie procentowej.
Ryzyko zmiennej stopy procentowej wynikające z zawartych zobowiązań dłużnych dotyczy wyłącznie stóp opartych o stawkę WIBOR. W przypadku zobowiązań w walucie euro Grupa Energa posiada zaciągnięte zobowiązanie finansowe wynikające z emisji euroobligacji oparte o stały kupon.
Stosowana w zakresie ryzyka stopy procentowej polityka przewiduje ograniczanie ryzyka wahań stóp procentowych poprzez utrzymywanie części zadłużenia oprocentowanego stałą stopą procentową. W ramach tych założeń zawierane są transakcje zabezpieczające zmienną stopę procentową IRS.
W związku z wdrożeniem rachunkowości zabezpieczeń Grupa Energa identyfikuje również ryzyko stopy procentowej związane z zawartymi transakcjami zabezpieczającymi CCIRS i IRS, nie wpływającą na wynik finansowy Grupy. Ponadto poziom stóp procentowych ma bezpośredni wpływ na WACC podawany przez Prezesa URE do kalkulacji zwrotu z WRA wliczonego w taryfę Energi-Operatora SA. Niskie stopy procentowe powodują spadek zwrotu z WRA i wzrost rezerw aktuarialnych.
W obszarze finansowym ryzyko walutowe związane jest przede wszystkim z zaciąganiem i obsługą przez Grupę Energa zobowiązań dłużnych w walutach obcych w ramach ustanowionego Programu emisji euroobligacji EMTN, a także w związku z emisją obligacji hybrydowych. Dodatkowo, wybrane podmioty z Grupy Energa posiadają nadwyżki walutowe, wynikające czy to z prowadzonej działalności operacyjnej, czy inwestycyjnej. Grupa Energa monitoruje ryzyko walutowe i zarządza nim przede wszystkim poprzez zawarte transakcje zabezpieczające CCIRS i wdrożoną rachunkowość zabezpieczeń.
Ryzyko kredytowe jest związane z potencjalną trwałą lub czasową niewypłacalnością kontrahenta, w odniesieniu do aktywów finansowych, takich jak środki pieniężne i ich ekwiwalenty oraz aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. Powstaje w wyniku niemożności dokonania zapłaty przez drugą stronę umowy, a maksymalna ekspozycja na to ryzyko równa jest wartości bilansowej nabytych instrumentów.
W analizowanym zakresie, celem minimalizacji ryzyka kredytowego, prowadzony jest cykliczny monitoring ratingów instytucji finansowych, z którymi współpracuje Grupa Energa.
Ryzyko utraty płynności finansowej związane jest z możliwością utraty zdolności do terminowej obsługi bieżących zobowiązań lub utratą potencjalnych korzyści wynikających z nadpłynności.
Spółki Grupy Energa monitorują ryzyko utraty płynności przy pomocy narzędzia okresowego planowania płynności. Narzędzie to uwzględnia terminy wymagalności / zapadalności zarówno zobowiązań inwestycyjnych jak i posiadanych aktywów oraz zobowiązań finansowych, czy też prognozowane przepływy pieniężne z działalności operacyjnej. Celem Grupy jest utrzymanie równowagi pomiędzy ciągłością, a elastycznością finansowania, poprzez korzystanie z rozmaitych źródeł finansowania, takich jak kredyty obrotowe i inwestycyjne, obligacje krajowe i euroobligacje. Z uwagi na centralizację działalności dłużnej Grupy w Spółce Energa SA, podmiot ten prowadzi bieżący monitoring realizacji kowenantów oraz ich prognozę w okresach długoterminowych, co pozwala określić zdolność Grupy Energa do zadłużania się, determinuje jej możliwości inwestycyjne i wpływa na zdolność do regulowania zobowiązań w dłuższym horyzoncie czasowym.
W celu minimalizacji ryzyka utraty płynności spółki Grupy mogą wykorzystywać mechanizm emisji krótkoterminowych obligacji, a w ramach ustanowionych programów emisji propozycje nabycia kierowane są przez emitenta – spółkę Grupy wyłącznie do pozostałych spółek. Procedura jest koordynowana przez Spółkę Energa SA, co pozwala zoptymalizować organizacyjnie cały proces.
Maksymalizację efektywności wykorzystania nadwyżek pieniężnych Grupy do finansowania bieżącej działalności poszczególnych jej spółek zapewnia wdrożona w styczniu 2016 roku, usługa cash poolingu rzeczywistego bezzwrotnego.
Dodatkowo, Energa SA zawarła z kilkoma instytucjami finansowymi umowy kredytowe, które w przypadku pojawienia się potrzeb stanowią potencjalne źródło środków do natychmiastowego wykorzystania.